به گزارش ستاد اطلاع‌رسانی بیستمین دوره جشنواره‌های ملی و بین‌المللی فرهنگی و هنری امام‌رضا(ع)، کمال حسینی، فعال حوزه هنر و رسانه در یادداشتی نوشت: طبق تعاریف موجود، تئاتر شاخه‌ای از هنرهای نمایشی است که متن و نمایشنامه را در برابر تماشاگران بازنمایی می‌کند. این ششمین هنر از هنرهای هفتگانه، یک نظام سازمان یافته هنری است که متن یا نمایشنامه و کارگردان و تعدادی بازیگر اصلی‌ترین اجزاء آن هستند. هنرهای صحنه‌آرایی، مجسمه‌سازی، نورپردازی، نقاشی و معماری دیگر عناصر مکمل این عرصه به حساب می‌آیند.
نمایش آیین‌های تبلیغی مذهبی در ایران نیز به دوره پیش از اسلام برمی‌گردد و تاثیرگذارترین نوع تئاتر، نمایش‌های آیینی و مذهبی است؛ چه در زمان یونان باستان که هنرمندان آیین و اسطوره و روابط خدایان و انسان را نمایش می‌دادند و چه اکنون که ضمانت امام رضا (ع) از آهو که جزو مصادیق فرهنگ رضوی به‌شمار می‌آید و مظلومیت و معصومیت سایر ائمه اطهار چراغ این هنر را روشن نگه داشته است.
از آنجا که ائمه نور واحدند، گفتار و رفتار امام رضا(ع) جدای از سایر معصومان نیست؛ بنابراین، مجموعه آموزه‌های قرآن و عترت را با تأکید بر گفتار و رفتار امام رضا(ع)، «فرهنگ رضوی» می‌نامیم. مصداق مهم و تاثیرگذار دیگر فرهنگ رضوی، سرمایه اجتماعی آن است. این موضوع در فرهنگ دینی ما نیز اشاره شده و نقش پررنگ آن را در ادبیات دینی‌مان نمی‌توان نادیده گرفت.
خراسان از دیرباز به سبب وجود ذخایر سرشار علمی و فرهنگی، سرزمین و زادگاه خورشید لقب گرفته و این نام با حضور امام‌رضا (ع) در افق تاریخی و سیاسی و فرهنگی معنایی ویژه یافته است. تئاتر رضوی را می‌توان پیونددهنده عقلانیت که همانا در سیره امام‌رضا (ع) یافت می‌شود با هنر، از جمله هنرهای نمایشی، دانست.
تفاوت‌های زیادی بین تئاتر و نمایش‌های مذهبی مانند تعزیه وجود دارد. در نمایشات مذهبی صحنه‌آرایی و دکوراسیون و نورپردازی و البسه نقش چندانی ندارند. تعزیه برای هوای آزاد و صحنه‌ای مدور تعبیه شده است و بیننده صحنه را با توجه به توصیفات نقال در ذهن مجسم می‌کند و سبک و البسه و حرکات بازیگران همانند سبک و سنتی است که در طی قرون کامل گردیده است. به‌علاوه موضوع و دیالوگ‌ها به نحوی است که حاضران شریک و سهیم در احساساتی می‌گردند که نمایش برانگیزد، به‌گونه‌ای که ممکن نیست تئاتر بتواند مانند این احساس را در طول نمایش برانگیزد و تعزیه گونه‌ای از نمایش است که در آن در کنار روایت مظلومیت ائمه و فرزندانشان از جوانب مختلف، دین و احکام آن تبلیغ می‌شود و اصطلاحا نمایش تبلیغی خوانده می‌شود.
تفاوت تئاتر با تعزیه این است که نمایشنامه روییده از ذهن یک نویسنده دارد که تا وقتی پرده نهایی اجرا نشده بیننده نمی‌داند چه پایانی در انتظار اوست و با چه نتیجه‌ای مواجه خواهد شد و این درست همان تفاوت شگرف است. تماشاگرانی که خود و خانواده‌هایشان را از دور و نزدیک به تعزیه‌ها و سایر نمایشات دینی مذهبی می‌رسانند همه آغاز و پایانش را می‌دانند، بیشترشان متون و اشعار را با راوی همخوانی می‌کنند و ای بسا که خودشان روزگاری نقشی از این نمایش‌ها را ایفا کرده باشند.
خوشبختانه با گذشت قرن‌ها، همچنان اهالی تئاتر به تبلیغ و ترویج معرفت و حکمت اسلامی علاقه‌مندند، آثار فاخری همچون «شب‌های حرم»، «دیده بیدار»، «آه و ماه» و «شرح هجران» در سال‌های اخیر نشان می‌دهد اسلام در قلب هنرمندان مسلمان به‌ویژه شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد و نه زمان و نه تحولاتی که در طی آن رخ می‌دهد و نه حتی تاثیرات فرهنگ بیگانه توانسته فاصله ایجاد کند.
آثاری هنری که روحشان نشئت گرفته از تفکرات و فرهنگ رضوی است بهترین هدایت کنندگان راه در مسیر زندگی مذهبی مسلمانان به ویژه شیعیان محسوب می‌شود. بزرگان عرصه تئاتر و نمایش بر این باورند که تئاتر هنری است که در عالم محسوسات می‌تواند مبلغ همه تعالیم دینی و تجلی کمال و سعادت بشری باشد و رابطه میان تئاتر و دین رابطه‌ای ناگسستنی است. جهان امروز بیشتر نیازمند فرهنگ، اندیشه و هنر رضوی بوده و این فرهنگ نمادی از سیره زندگی ائمه و اهل بیت اطهار (ع) است.
خلاقیت و نوجویی در ارائه آثار هنری به ویژه نمایشنامه‌های امروزی بهترین بستر دعوت از تماشاگران و علاقه‌مندان به اهل بیت (ع) است. به تصویر و تجسم کشیدن وقایعی همچون شفا یافتن بیمارانی که پنجره فولاد امام هشتم درمانگاهشان بوده و پناه جستن بی‌خانمان‌هایی که غریب‌الغربا امانشان و درماندگانی ضعیف الضعفا ناجی‌شان است، می‌تواند حکمت‌آموزترین نمایش‌هایی باشد که بیننده را با انگیزه دوچندان پای صحنه تئاتر بکشاند. چرا که از اقبال خوش، مرقد مطهر ثامن‌الائمه برای ساکنین این آب و خاک قابل دسترس است و حاجت‌مندان می‌توانند جهت پابوس شرف حضور یابند. همانطور که پیشتر ذکر شد امروزه شاهد هستیم که تئاتر و دین هردو در روح و جان تماشاگران جایگاه خود را یافته و ریشه دوانده است.
بر این اساس نه‌تنها در سطح استانی و ملی بلکه فراتر از آن باید گفت جهان امروز با توجه به اقتضائات معنوی، نیازمند تجلی فرهنگ و اندیشه مبتنی بر سیره زندگی ائمه اطهار علیهم‌السلام به‌ویژه امام‌رضا علیه‌السلام است؛ تئاتر نیز به‌عنوان یک هنر پرمخاطب می‌تواند سهم بسزایی در این عرصه داشته باشد و برگزاری برنامه‌های مرتبط با این حوزه به‌ویژه جشنواره‌ها می‌تواند به پویایی و تعمیق روابط هنرمندان با ساحت مقدس معصومین کمک کند و تأثیرات مفید فایده‌ای در بطن جامعه داشته باشد.
انتهای پیام/