قدمگاه ها، جاده ولایت

قدمگاه

نیست در گوشه ی صحرا خوشی چشم، ولی

به قدمگاهی مولا همه صحرا زیباست

کلمه ی قدمگاه، برای ذهن ایرانی یک کلید است برای گشایش درهایی که به یک جهان بینی خاص باز می شود. برآیند این جهان‌بینی در پهنه تاریخ، جلوه های ناب داشته است زیرا زمانی که فرزندان رسول خدا در موطن خود از ستم جباران امنیت نداشته اند، ایران - این قطعه ی خدایی خاک- آغوش خود را به روی اهل بیت علیهم السلام گشوده است و چنان عزیزشان داشته که قدم ها شان را بر دیده ی بیدار خویش گذاشته و از «قدمگاه»شان چشمه ها رویانده است. چشمه هایی تمدن ساز که هرگز نمی خشکد. اگر نگاه آسمانیان به زمین از همان جنس نگاهی باشد که ما به آسمان داریم، آنان در زمین قدمگاه ها را در تراز ستاره های آسمان خواهند دید که در نظمی خدا خواسته، شبکه‌ای از نور تشکیل داده اند که خط روشنی را تا همیشه امتداد می دهد.

در ایران قدمگاه های بسیاری وجود دارد که هر کدام را به یکی از امامان و یا پیامبران(علیهم السلام) نسبت می دهند.

به عنوان مثال، قدمگاه امام حسن عسکری علیه السلام درسیوندِ شهرستان اُقلید و یا قدمگاه خِضر در آمل و شوشتر.

شهر سده را که در جنوب ایران و شمال استان فارس واقع شده نیز مسیر حرکت علی ابن موسی الرضا علیه السلام می‌دانند. چند قدمگاه هم در دزفول و علاوه بر این، قدمگاه های بسیاری در سایر نقاط کشورهست. و قدمگاهی دیگر از امام رضاعلیه السلام در دامنه ی جنوبی کوه های بینالود واقع در ۲۴کیلومتری شهر نیشابور و ۱۰۰ کیلومتری شهر مشهد است؛ این قدمگاه را منسوب به امام رضا علیه‌السلام که از راه نیشابور به مرو می رفتند، دانسته اند.

اما آنچه این قدمگاه را از سایر قدمگاه ها متمایز می کند، وجود سنگی است که اثر دو پا بر آن حک شده و آن را منتسب به امام رضا علیه السلام می دانند و نگاه شاعرانه ی شاعران نیز بدان صحه گذاشته است:

بنازم جای پایت را، زیارتگاه خواهد شد

اگر نعلین تو بر سنگ بی مقدار بنشیند

مردم بر این باورند که چشمه ی آبی که در این قدمگاه جاری است به اراده امام رضا علیه السلام از زمین جوشیده است. اگرچه برخی به آن معقول تر می نگرند و آن را ساخته برخی از دوستداران آن امام می دانند که به عنوان یادبودی از او که از اینجا گذشته است، بنا کرده اند.

علاوه بر آن، این قدمگاه در جایی خوش آب و هوا و در میان باغی بزرگ با درختان زیبا و کهنسال قرار گرفته است و وجود کاروانسراها و آب انبارهای دورۀ صفوی، باعث شده نه تنها زائران به این مکان روی بیاورند، بلکه بسیاری از گردشگران نیز به این منطقه کشیده شوند. این قدمگاه که تا چندی پیش محدود به چند باغ و روستایی کوچک می شد، اکنون تبدیل به شهری به نام «قدمگاه» شده و فرصت های شغلی زیادی را برای بومیان به منظور پذیرایی از زائران و گردشگران ایجاد کرده است.

قدمگاه های امام رضا علیه السلام از شهرتی خاص برخوردار بوده و هست، زیرا وی تنها امام معصومی است که به ایران آمده و حرم او در این کشور( مشهد) است.

در تاریخ آمده است که امام رضا علیه السلام بنا به درخواست مأمون که در مرو خلافت می کرد، از مدینه رهسپار خراسان شد. اما در این که از کدام مسیر به خراسان و شهر مرو رسیده، سند موثقی در دست نیست و مسیرهای متفاوتی ارایه می گردد. اما با توجه به اوضاع جغرافیایی و سیاسی آن زمان، بیشتر مسیر امام از مدینه به مرو را از طریق شهرهایی مانند بصره، اهواز، فارس (شیراز)، اصفهان، یزد، نیشابور، توس و سرخس می دانند.و به همین مناسبت خوزستان را دروازه ورود تشیع به ایران می دانند و با توجه به علاقه شدید مردم معتقد به این امام و بی اطلاعی از مسیر دقیقش، قدمگاه‌های بسیاری ساخته شد. شاید مردم از اینکه امام علیه السلام از منطقه آنها عبور کرده باشد به خود می بالیدند و آنرا مایه برکت آنجا می دانستند.

چنانچه مردم هر روستا و منطقه ای که داستانی ازعبور وی از آن اطراف می شنیدند، سعی بر ساخت بنای یادبودی از او می کردند که بر اساس باور مردم تبدیل به قدمگاه آن امام شده است.اما اینکه این مکان ها به راستی قدمگاه این امامان بوده اند یا نه، شاید زیاد اهمیت نداشته باشد. آنچه اهمیت دارد این است که همه روزه بسیاری به عنوان گردشگر و زائر به این اماکن رفته و به نیایش می‌پردازند.ووجود چنین مکانهایی می تواند سهم بسزایی در معرفی وترویج فرهنگ رضوی داشته باشد

یک صبحدم به صحن گلستان گذشته ای

شبنم هنوز بر رخ گل اب می زند

توضیحات مربوط به قدمگاه ها

قدمگاه

گزارش تصویری قدمگاه ها